Το πέρασμα από το ένα εξελικτικό στάδιο της ζωής μας στο επόμενο, είτε αυτό είναι ηλικιακό είτε εξαρτάται από περιστάσεις όπως η εγκυμοσύνη ή η κλιμακτήριος δημιουργεί πολλές φορές την ανάγκη στήριξης του ατόμου από έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Η εφηβεία
Το άτομο βιώνει σωματικές αλλαγές που προκαλούν αβεβαιότητα και ενίοτε φόβο. Οι διακυμάνσεις της διάθεσης είναι κάποιες φορές ακραίες κυρίως λόγω των ορμονικών διακυμάνσεων και αλλαγών. Σε αυτήν την περίοδο της ζωής υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανιστούν ζητήματα όπως ανορεξία, βουλιμία ή κατάθλιψη. Αποτελεί μια συγκρουσιακή περίοδο αφού ο έφηβος διερευνά και απορρίπτει πρότυπα.
Επιλόχειος κατάθλιψη
Εμφανίζεται στο 10-15% των νέων μαμάδων και διαφέρει από την συνήθη μελαγχολία που ακολουθεί την πτώση του επιπέδου των ορμονών μετά τη γέννα. Πρόκειται για σοβαρή ψυχική διαταραχή αφού επηρεάζει σημαντικά την ψυχολογική και σωματική υγεία της μητέρας και κατά συνέπεια τη σχέση της με το νεογέννητο και την οικογένειά της.
Τα συμπτώματά της εμφανίζονται μέσα σε μερικές εβδομάδες από τον τοκετό. Αίσθημα βαθιάς θλίψης, απώλεια ενδιαφέροντος μαζί με κούρση και αδυναμία. Ο ύπνος διαταράσσεται (αϋπνία ή υπνηλία) και η μητέρα βιώνει έντονο άγχος και ανησυχία, συνοδευόμενα από αίσθημα ενοχής για την ελλιπή ικανότητα φροντίδα του μωρού. Σταδιακά η μητέρα απομονώνεται και αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές ενώ σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις υπάρχει και αυτοκτονική διάθεση.
Παρότι δεν είναι ακριβής η αιτία της επιλόχειας κατάθλιψης, είναι μια ψυχιατρική ασθένεια που προκύπτει και επηρεάζεται από βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Οι ορμονικές αλλαγές μετά τον τοκετό, σε συνάρτηση με την φυσιολογική κόπωση, τις σωματικές αλλαγές αλλά και την κοινωνική πίεση συμβάλλουν στο άγχος και τη συναισθηματική δυσφορία. Αν δε, υπάρχει ιστορικό κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής, τότε οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν επιλόχειο κατάθλιψη.
Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση από ψυχίατρο ενδείκνυται στην θεραπεία της επιλόχειας κατάθλιψης. Οι κύριες θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και η φαρμακευτική αγωγή. Η CBT στοχεύει στο να βοηθήσει τη μητέρα να αλλάξει τις αρνητικές της σκέψεις και να αναπτύξει στρατηγική αντιμετώπισης του άγχους της, ενώ τα αντικαταθλιπτικά όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), βοηθούν στην εξισορρόπηση των χημικών ουσιών που επηρεάζουν τη διάθεση. Η ομαδική ψυχοθεραπεία επίσης βοηθάει αφού η γυναίκα μετέχοντας σε ομάδες στήριξης με άλλες γυναίκες που αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα νιώθει λιγότερο μόνη και παράλληλα μαθαίνει νέες στρατηγικές αντιμετώπισης του ζητήματος.
Κλιμακτήριος
Η περίοδος αυτή συνοδεύεται από μεγάλες μεταβολές που επηρεάζουν άμεσα τη χημεία του εγκεφάλου και κατά συνέπεια τη διάθεση των γυναικών.
Συνοδευόμενη από μια σειρά θεμάτων όπως η αϋπνία, οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις δημιουργούν έξτρα άγχος και περισσότερες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Οι ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση, χωρίς προφανή λόγο, προκαλεί σύγχυση και απογοήτευση. Επιπλέον η μειωμένη ερωτική διάθεση και η πιθανή δυσφορία κατά τη σεξουαλική επαφή επηρεάζουν αρνητικά και τη σχέση με τον σύντροφό τους. Πρόσληψη βάρους και ανησυχία για την εικόνα σώματος, μειώνουν την αυτοεκτίμηση. Όλα αυτά παρότι αποτελούν φυσική εξέλιξη είναι στρεσογόνα γεγονότα και χρειάζονται τη συνδρομή ειδικού ψυχικής υγείας προκειμένου να εξομαλυνθεί η μετάβαση, Η συνταγογράφηση φαρμάκων που ρυθμίζουν τη χημεία του εγκεφάλου και επηρεάζουν τη διάθεση είναι αρκετές φορές η πλέον ενδεδειγμένη προκειμένου οι γυναίκες να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε αυτές τις μεγάλες αλλαγές της ζωής τους.
Γήρας
Ου γαρ έρχεται μόνο του. Η επιδείνωση της υγείας αλλά και οι περιορισμοί των σωματικών ικανοτήτων από μόνα τους αποτελούν στρεσογόνους παράγοντες. Η απώλεια ρόλου, οι αλλαγές στην κοινωνική ζωή καθώς και η απώλεια φίλων ή συγγενών εντείνουν το αίσθημα της απώλειας. Παράλληλα, ο περιορισμός των καθημερινών δραστηριοτήτων που συνδέονταν με την εργασία αφήνουν άπλετο χώρο για να αναδυθούν ανεπίλυτες καταστάσεις του παρελθόντος. Και φυσικά το αίσθημα της μοναξιάς γίνεται πιο βαρύ καθώς και οι φόβοι. Η στήριξη από έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι και εδώ απαραίτητη για να μπορέσει το άτομο να «αγκαλιάσει» τη νέα κατάσταση.